نور مصنوعی در معماری و طراحی داخلی

اگر نور را فقط از جنبه روشنایی بررسی کنیم، میتوانیم بگوییم نور مصنوعی مکمل نور طبیعی است و در هر فضایی که نور طبیعی قادر نباشد که روشنایی محیط را تامین کند، از نور مصنوعی بهره می گیریم. نکته قابل توجه این است که صرفا جنبه روشنایی نور مطرح نیست، بلکه بالا بردن کیفیت معماری و ادراک هر چه بهتر فضا نیز مد نظر است که این کار را به وسیله نورپردازی انجام می دهیم.نور این توانایی را دارد که از لحاظ بصری به فضا وسعت ببخشد، اما فضایی که با نور یکنواخت نورپردازی شده باشد، بسیار خنثی است و زمانی که در تاریکی محض باشد اصولا فضایی وجود ندارد. برخلاف موارد ذکر شده فضایی که دارای سایه روشن است، نیروی بصری فراوانی دارد که کیفیت و تنوع فضایی زیادی ایجاد می کند.نور مصنوعی به زبان ساده نوری است که از خورشید تابیده نشده و منابع دیگری عامل پدید آمدن آن است. یکی از خصوصیتهای نور مصنوعی که نور طبیعی این قابلیت را ندارد، انعطاف پذیری آن است که میتوان در مواقع به خصوص آن را کنترل کرد .نور اصلیترین عامل کیفیت، پویایی و سرزندگی فضای معماری است، هم از نظر مفاهیم کیفی و سمبلیک و هم از نظر کارکرد عملی، از جایگاه ویژه ای در میان عناصر تشکیل دهنده فضا برخوردار است. بدون نور هیچ فرم، رنگ یا بافتی وجود ندارد.

مفاهیم نور پردازی

حد و اندازه ی مضامین زیبایی شناختی در نورپردازی مصنوعی مانند معماری و طراحی داخلی از پروژه ای به پروژه ای دیگر تغییر میکند.برای مثال در طراحی یک دفتر عادی مهتابی توکار نه چندان گرانقیمت ، جنبه های زیبا شناختی اهمیت زیادی ندارد ولی در یک کاتدرال(کلیسای جامع)نه تنها خود نورپردازی ، بلکه نور و محل هر نور افشان در ظاهر خود فضا تاثیر بسزایی دارد . به رغم اینکه بسیاری از پروژه ها در عالم واقعیات نیازمند طرح نورپردازی ساده و اقتصادی هستند.ولی هنوز هم با رویکردی فراگیر تعارض جنبه های زیبایی شناختی و جنبه های اقتصادی نورپردازی را برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب ،از میان برداشت .

لایه های نورپردازی

اصل لایه بندی چارچوبی را برای فهم و دست یابی به ترکیب بندی و حس زیبایی شناختی در طراحی نورپردازی ارایه می کند . لایه های نورپردازی مانند لایه های لباس ، برای پدید آوردن یک ترکیب با یکدیگر تلفیق می شوند . لایه بندی نور پردازی امکان انتخاب های سنجیده شده ای را فراهم می آورد ، با این اطمینان که می توان بدون لطمه زدن به یک طرح نور پردازی خوب به شرایط بدیهی طراحی مانند دوره ، مضمون و سبک دست یافت .برای مثال لوستری که در یک اتاق ناهار خوری نصب شده است فقط یک لایه از نورپردازی آن محسوب می شود.ممکن است برای پدید آوردن نور چشمگیری که به روی میز اتاق ناهارخوری تابیده شود یا آن را در کانون توجه قرار دهد ، لایه های دیگری از نور که نورپردازی متمرکز نامیده می شود به نورپردازی اتاق افزوده شود . لوستر به خاطر شکل و جلوه ای که دارد انتخاب می شود، درحالی که نورپردازی متمرکز باید کم جلوه یا مخفی باشد .

طراحی لایه بندی شده

هر لایه از نورپردازی وظایف خاصی برای روشن ساختن محل های مشخصی دارد ، ولی از آنجایی که که کنترل دقیق نورپردازی به ندرت انجام می شود همه ی لایه های نورپردازی با یکدیگر کار میکنند تا بخش هایی از فضا را روشن سازند .

لایه ی محیطی

نقش نورپردازی محیطی فراهم آوردن نورپردازی کلی دریک اتاق است . نورپردازی محیطی وظایف خاصی برای نورافشانی فضا برعهده ندارد ، بلکه وظیفه آن بیشتر پدید آوردن نوری است که به سراسر فضا بتابد و شناخت بصری مقدماتی آن را ممکن کند . میزان نور محیطی اهمیت زیادی دارد اگر سطح نور محیطی به میزان قابل ملاحظه ای از سطح نوروظیفه ای در فضا کمتر باشد کنتراست میان نور محیطی و نور وظیفه ای افزایش میابد و فضا رویایی تر به نظر می رسد. از سوی دیگر اگر سطح نور محیطی تقریبا به اندازه ی نوروظیفه ای باشد فضای روشنتر ، فضای سر زنده تر و مطلوب تر به نظر می آید .از آنجا که نور محیطی بر فضای اتاق و احساسی که بر می انگیزد تاثیر می گذارد ، انتخاب نور پردازی محیطی امری حساس به شمار میاید. برای نمونه اغلب نور محیطی در یک موزه یا بوتیک به اندازه ای کم است که کنتراستی عمیق همراه با نمایش چهره ی فضا و تشدید حس هیجان پدید می آورد. یکی از روش های پدید آوردن این حالت در

نورپردازی استفاده از ”فروتاب“ است که بدون تاباندن نور به سقف و دیوارها فقط کف را روشن میکند.به این صورت ، افراد می توانند به راحتی درحالی که اتاق تاریک به نظر میرسد به هر سو که میخواهند بروند .از سوی دیگر برای فراهم آوردن محیطی آرامش بخش لازم است تا سطوح مختلف اتاق ، به ویژه سقف وقسمت های بالایی دیوارها روشن شوند. استفاده از نور ”فراتاب“ یکی از بهترین راه ها برای پدید آوردن تاثیری آرامش بخش است . غالبا هرچه قدر نور فراتاب بیشتر باشد آرامش بیشتری نیز فراهم می شود .لایه ی وظیفه ای در میان نور های وظیفه ای دیداری در یک فضا بسیاری از انها وظایف خود برای نورپردازی را انجام میدهند مانند نوری که وظیفه آن روشن کردن میز برای مطالعه است . غالبا از نور وظیفه ای برای نورپردازی جاهایی به کاربرده می شود که قرار است در آن کار یا وظیفه ای انجام شود .

لامپ رومیزی

لامپ کف

لامپ مطالعه

لامپ های نقشه کشی

لامپ های زیر کابینتی

لامپ های طاقچه ای

از جمله نور افشان های وظیفه ای هستند.نورافشانهای سقفی مانند آویزها قاب های مهتابی و فروتابها نیزمی توانند نقش نورپردازهای وظیفه ای را انجام دهند

لایه ی کانونی

نورپردازی کانونی یکی از دو نوع نورپردازی تزیینی است و معمولا فقط در پروژه هایی که آراستگی طرح و ظاهر آنها اهمیت دارد به کار برده می شود.هدف اصلی از نورپردازی کانونی روشن ساختن اشیا و نمایشگاه های آثار هنری ، اجزای معماری ، محصولات درون فروشگاها و تابلوهاست

لایه ی تزئینی

یک شیوه برای اظهار نظر در باره نور پردازی تزئینی این است که بگوییم ”نگین معماری ” است . هدف از نورپردازی تزئینی ، مانند جواهرات به کار رفته در لباس ها ، چیزی جز محصور کردن چشم ها و نشان دادن سلیقه و ثروت نیست . مقصود اصلی از کاربرد این نوع نورپردازی تزئین فضای زندگی است که نقش بغایت مهمی در طراحی داخلی و ایجاد محیط های مضمون دار بازی می کند . برای مثال لوستر های بلورین که جلوه ی بصری با اهمیتی ندارند فقط در فضا های خاصی قابل استفاده هستند . لوستر ها ، نورپرداز های کنج سقفی ،فانوسی ها ، آویز ها ، لامپ های مختلف ، نورپرداز های سقفی و نورپرداز های سنتی دیگری که ماهیت تزئینی دارند از جمله نورپردازهای تزئینی به شمار می روند. متاسفانه اغلب نورپردازهای تزئینی نور ضعیفی از خود منتشر می کنند و به همین سبب روز به روز درحال حذف شدن از گردونه ی نورپردازی های وظیفه ای مناسب هستند .